Bugün sizlerle beraber bireylerde cinsiyet bazında erkeklerde de kadınlardaki kadar sık görünen aşağılık kompleksi hakkında biraz düşünelim. İlk olarak nedir bu aşağılık kompleksi ?
Aşağılık kompleksi, kişinin kendini başkalarından daha yetersiz ve değersiz hissetmesi durumudur. Bu yetersiz ve değersiz hissetme duygusu kişide kendisine karşı bir güvensizlik yaratır. Bununla birlikte özgüven eksikliği ve sürekli karşılaştırma gibi belirtileri, kişisel gelişim sürecini olumsuz etkileyebilir. Genellikle kökeni çocukluk dönemine dayanan aşağılık kompeksinde çocuklar ebeveynlerinden olumsuz davranışlarına maruz kalırlar ve bu durum kişinin benlik ve karakterine zarar verir.
Aşağılık kompleksi olan kişiler genellikle kendi yetenekleri ve yeteneksizlikleri hakkında abartılı düşüncelere sahiptirler ve bu nedenle kendilerine karşı aşırı eleştirel ve kritik davranırlar. Bu da kendilerini belirli bir döngüde çevrede bulunan diğer insanlar ile birçok yönde kıyaslama ihtiyacını ortaya çıkaracaktır.
Peki biz aşağılık ya da tam tersi olan üstünlük kompleksi ile ne zaman tanışırız?
Üstünlük ve aşağılık kompleksinin çocukluk çağında oluşmaya başladığını belirten Adler, Freud gibi insan yaşamının ilk altı yılının kişilik gelişiminde önemli olduğunu vurgulamaktadır. En temel sistemin aile olduğunu ve bireyin nasıl davranması gerektiğini aileden öğreneceğini belirtmektedir. Kişilik gelişiminde aile kavramı üzerinde yoğunlaşmıştır. Aile ile büyümemiş çocuklar için bu aşamada bakım veren kişi ya da bakım verilen ortam bazında da düşünebiliriz.
Adler’e göre her doğan bebek aşağılık, yetersizlik ve savunmasızlık hisleriyle dünyaya gelir. Çünkü etrafında güçlü ve yeterli yetişkinler vardır. Beslenme ve korunma ihtiyacı için yetişkine muhtaçtır. Çocuk, çevresiyle etkileşime girdikçe karşılaştırma yaptığı sırada aşağılık duygusu kendini göstermeye başlar. Sağlıklı ve dengeli kişilik yapısına sahip olan çocukta zamanla güven duygusu gelişir.
Hep aşağılık kompleksinden bahsettik ancak birde üstünlük kompleksi var tabiki.
Nedir bu Üstünlük Kompleksi?
Alfred Adler'e göre aşağılık kompleksinin tersi üstünlük kompleksidir. Üstünlük kompleksi yaşayan kişilerde benmerkezcilik görülür. Çevresindeki insanları umursamayan birey empatiden yoksundur ve kendini herkesten üstün görür.
Peki bu bize neyi göstermektedir ?
Her konuda ele aldığımız denge konusunu ortaya çıkarmaktadır. Dengenin bir ucunun aşağılık kompleksine kayması yetersizlik ve benzeri olumsuz eleştirel düşüncelere, Üstünlük kompleksine kayması ise benmerkezci yapı ile empatiden yoksunluğa ve belki de sosyal dışlanmaya neden olabilir.
Aşağılık Benlik Belirtileri Nelerdir?
Genel olarak aşağılık kompleksi belirtileri şu şekildedir;
- Kendini yetersiz, değersiz ve eksik hissetmek ve kendini başkaları ile kıyaslamak,
- Kendilerini herkese ispat edebilmek için çokça efor hacama
- Topluluklarda fikirlerini savunmada güçlük yaşarlar
- Başkalarından sürekli onay alma ve başkaları tarafından övülme ihtiyacı hissederler,
- Aşırı öz eleştiri yapan bireylerde aşırı düşünme ve bununla beraber uykuysuz geceler,
- İkili ilişkilerde ve sosyal ortamlarda sürekli utanç duyma ve mahcubiyet hissetme,
- Rekabetçilik ve kıskançlık.