Travma sonrası stres bozukluğu, kişinin aşırı travmatik bir stresörle karşılaşması sonucunda, olayların kişiye sıkıntı verecek şekilde yeniden yaşantılanması, bireyin kaçınma davranışında bulunması, duygulanımda zaman zaman küntlük ile birlikte, otonomik, disforik ve bilişsel bulguların değişik derecelerde baş göstermesi ile ortaya çıkan bir ruhsal bozukluktur.
Travmatik olaylar sonucunda bireyler bu durumla başa çıkmakta ve geçici olarak uyum sağlamakta zorlanabilir. Ancak doğru tedavi yöntemleri ile kişilerin bu durumu aşması sağlanabilir. Semptomların aylarca, yıllarca devam etmesi ve gitgide kötü duruma gitmesi TSSB’den şüphesini ortaya çıkarmaktadır. Etkili tedavi yöntemleri ile semptomları iyileştirmek öncelikli amaçtır.
TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNA SEBEP OLABİLECEK FAKTÖRLER:
- Şiddetli seller, depremler veya tsunamiler gibi doğal afetler
- Ciddi trafik kazaları
- Yangın
- Savaş
- Terör saldırıları
- Fiziksel istismarlar (işkence gibi)
- Cinsel saldırı veya tecavüz
- Ölümcül hastalıklar
- Cinayetler
- Sevilen birinin ani ölümü ya da kaybı
TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ NELERDİR?
TSSB belirtileri, yaşanan olaydan sonraki ilk bir ay içinde de yıllar sonra da ortaya çıkmayabilir. TSSB, kişinin sosyal veya iş durumlarında ve ilişkilerde önemli sorunlara yol açar. Travma sonrası stres bozukluğunun belirtileri kişiden kişiye göre farklılıklar göstermektedir.
TSSB yaşayan bireylerde, hipokampus ( beynin hafıza merkezi) boyut olarak daha küçük görünerek, bu kısmında meydana gelen değişikliklerin korku ve endişe, hafıza sorunları ve geri dönüşlerle ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Arızalı hipokampus, geri dönüşlerin ve kâbusların düzgün bir şekilde işlenmesini engelleyebilir, böylece ürettikleri kaygının zamanla azalması engellenebilir.
Travma öncesinde bulunmayan sıkıntı ve huzursuzluk duyguları, tahammülsüzlük, öfke patlamaları, uyku ve konsantrasyon sorunları, aşırı tetikte olma şeklinde gözlemlenebilmektedir.
Travmatik olayı yeniden yaşama: Geceleri kâbus olarak ya da gündüz olayı düşünme şeklinde ayrıntıların hatırlanmasıdır. Bu sırada gerçeklik duygusu kaybolabilir. Bir koku, nesne, ses vb. sebebiyle, kaygı ve başka şiddetli duygular oluşabilir.
Kaçınma: Yaşanan olumsuz deneyimi hatırlatabilecek durumlardan uzak durma isteğidir.
Duygusal kısıtlılık belirtileri: Eskiden yapılan faaliyetlere ya da diğer insanlara, geleceğe ilişkin ilginin azalmasıdır. Depresyona benzeyen yabancılaşma, uzaklaşma duyguları oluşabilir.
TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNUN TEDAVİSİ:
Travma yaşayan herkes TSSB geliştirmediği gibi TSSB geliştiren herkes için psikiyatrik tedavi gerekmeyebilir. Bazı kişilerde travma sonrası stres bozukluğu belirtileri zaman içinde azalır ve kaybolur. Bazı kişilerse aileleri ve arkadaşları gibi destek sistemleri sayesinde iyileşme gösterebilir.
Ancak TSSB semptomları gösteren çoğu kişi, aşırı ve engelleyici belirtiler nedeniyle profesyonel tedaviye ihtiyaç duyar. Travmalar, ciddi problemlere neden olabileceği için tedavinin erken başlaması da önemli bir noktadır.
Psikiyatristler ve psikologlar, kişilerin travmatik olayların etkisinden kurtulması için araştırmalarla kanıtlanan bazı yöntemlerden yararlanır. Konuşma terapisi ve ilaçlı tedavi, TSSB için bilimsel verilere dayalı etkili tedavi yöntemleri arasında bulunur.